Kwasica ketonowa – wszystko co trzeba wiedzieć

Kwasica ketonowa jest zaburzeniem gospodarki kwasowo-zasadowej organizmu o pH krwi poniżej 7,35 z powodu nagłego niedoboru insuliny w organizmie. Insulina to hormon produkowany przez trzustkę, którego zadaniem jest normalizacja stężenia glukozy we krwi. W razie nagłego niedoboru insuliny, poziom glukozy we krwi wzrasta powyżej normy. Glukoza krąży we krwi, lecz nie może być przejęta przez komórki. Doprowadza to do niekorzystnych przemian białek i tłuszczów. Powstaje sytuacja, gdzie energia potrzebna komórce dostarczana jest na wskutek spalania tłuszczy zamiast reakcji glukozy. W konsekwencji występują odwodnienie oraz zaburzenia elektrolitowe. Prowadzi to do produkcji ketonów (ciała ketonowe) wywołujących kwasicę metaboliczną.

Nieleczona kwasica ketonowa może doprowadzić do śpiączki i jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia. Niekiedy pod wpływem glukagonu rozpad tłuszczów następuje przy hipoglikemii (niski poziom glukozy), co powoduje aceton głodowy. Nie jest niebezpieczny w przeciwieństwie do hipoglikemii.

Należy do groźnych powikłań cukrzycy lub może być pierwszym symptomem dotychczas niezdiagnowanej cukrzycy typu 1. Wówczas poza zmianą w pH krwi można stwierdzić obecność tzw. ciał ketonowych w moczu.

Przyczyny kwasicy ketonowej:

  • insulinooporność
  • cukrzyca
  • głód, niedożywienie, biegunki, wymioty, odwodnienie
  • nadmiar alkoholu

Czynniki wywołujące:

  • zakażenia bakteryjne dróg moczowych
  • osteomyelitis
  • zakażenia dróg oddechowych
  • zakażenia wirusowe
  • choroby układu krążenia (zawał serca, udar mózgu)
  • ciąża
  • zapalenie trzustki
  • leki osłabiające wydzielanie insuliny (tiazydy, sulfonamidy, steroidy, acetazolamid)
  • źle dobrana insulinoterapia i/lub doustne środki przeciwcukrzycowe
  • nadmiar hormonów: glukagonu, katecholamin, kortyzolu, hormonów tarczycy

Objawy:

  • brak łaknienia, nudności, wymioty, bóle brzucha
  • zapach acetonu z ust (zapach jabłek)
  • odwodnienie
  • suchość błon śluzowych i języka
  • sucha skóra
  • osłabienie, senność, utrata przytomności
  • zaburzenia świadomości
  • zaczerwienienie policzków – „rumieniec” kwasiczy
  • wysypka na ciele – „rush” kwasiczy
  • bóle klatki piersiowej

Badania:

  • badanie moczu – przebarwienie odczynnika w ciągu 15 sekund (skala od – do ++++)
  • poziom glukozy we krwi
  • glikozuria i ketonuria
  • kwasica metaboliczna – pH krwi tętniczej <7,25
  • luka anionowa od 10 do >12 mEq/l
  • zaburzenia elektrolitowe: hipokaliemia, hiponatremia, hipofosfatemia,
  • zwiększenie hematokrytu

Leczenie kwasicy ketonowej poprzez równowagę kwasowo-zasadową i normalizację stężenia glukozy we krwi odbywa się na oddziale szpitalnym. Do podstawowych form terapii należy:

  • Leczenie powikłań: wstrząsu, niewydolności nerek, DIC.
  • Insulinoterapia – ciągły dożylny wlew insuliny krótko działającej poprzez pompę infuzyjną, celem obniżenia poziomu glukozy we krwi (hiperglikemia).
  • Unormowanie zaburzeń kwasowo-zasadowych poprzez podawanie dożylne 8,4% roztworu dwuwęglanu sodu rozcieńczonego płynami hipotonicznymi.
  • Wyrównanie niedoborów wodno-elektrolitowych poprzez przetoczenie 5,5-6,5 l specjalnych płynów.
  • Leczenie przyczyny wywołującej.

Rodzaje kwasicy ketonowej i ich leczenie:

  • Cukrzycowa kwasica ketonowa (DKA): Jest to najczęstszy typ, związany z niedoborem insuliny u osób z cukrzycą. Leczenie polega na insulinoterapii, nawadnianiu i wyrównywaniu elektrolitów.
  • Alkoholowa kwasica ketonowa (AKA): Występuje u osób nadużywających alkoholu, często w połączeniu z niedożywieniem. Leczenie obejmuje podawanie glukozy (dekstrozy), nawadnianie i uzupełnianie niedoborów pokarmowych. Zazwyczaj nie wymaga podawania insuliny.
  • Kwasica ketonowa związana z głodzeniem: Występuje rzadko, w wyniku długotrwałego głodzenia. Leczenie polega na stopniowym wprowadzaniu pokarmów i nawadnianiu.

Kwasica ketonowa jest stanem poważnym, ale w większości przypadków można ją skutecznie wyleczyć, pod warunkiem szybkiego rozpoznania i wdrożenia odpowiedniego leczenia w warunkach szpitalnych. Kluczowe jest również leczenie choroby podstawowej, która doprowadziła do rozwoju kwasicy. Po ustąpieniu stanu ostrego, ważne jest monitorowanie stanu zdrowia i ścisła współpraca z lekarzem, szczególnie w przypadku osób z cukrzycą, aby zapobiec nawrotom.

Pamiętaj: W przypadku podejrzenia kwasicy ketonowej, należy natychmiast skontaktować się z lekarzem lub wezwać pogotowie ratunkowe. Nie należy próbować leczyć się samodzielnie.

Podobne wpisy