hipoglikemia – niedocukrzenie
Hipoglikemia (niedocukrzenie) to obniżenie stężenia glukozy we krwi które rozpoznaje się poniżej 70 mg/dl (3,9 mmol/l), niezależnie od występowania objawów klinicznych, które u części osób, zwłaszcza chorujących od wielu lat na cukrzycę typu 1, mogą pojawiać się dopiero przy niższych wartościach glikemii.
Objawy hipoglikemii mogą też wystąpić przy wyższych wartościach glikemii (> 100 mg/dl), wówczas gdy dochodzi do ich szybkiego obniżenia. Tak zwana nieświadomość hipoglikemii, określana jako nieodczuwanie patologicznie niskich (< 70 mg/dl, tj. < 3,9 mmol/l) wartości glikemii, jest istotnym powikłaniem częstego występowania epizodów hipoglikemii. Nieświadomość hipoglikemii może być także spowodowana neuropatią autonomiczną. Glikemia 55–70 mg/dl wymaga przeciwdziałania dalszemu jej spadkowi, niezależnie od wystąpienia objawów czy też ich braku. Stanowi to uzasadnienie dla wyznaczenia wartości granicznej dla zagrażającej hipoglikemii na poziomie 70 mg/dl.
Ryzyko wystąpienia hipoglikemii wzrasta w następujących sytuacjach:
– stosowanie insuliny w monoterapii lub w skojarzeniu z innymi lekami przeciwhiperglikemicznymi;
– stosowanie pochodnych sulfonylomocznika w monoterapaii bądź w skojarzeniu z innymi lekami przeciwhiperglikemicznymi
– niewłaściwe dawkowanie wymienionych leków w sytuacji wzmożonego wysiłku fizycznego, zmniejszonego dowozu kalorii lub spożywania alkoholu;
– dążenie do szybkiej normalizacji wartości HbA1c.
Objawy hipoglikemii: pocenie się, uczucie słabości, kołatanie serca, niepokój, zaburzenia widzenia, drżenie rąk, bóle głowy, silne uczucie głodu, nudności i wymioty, niepokój, zlewne poty, tachykardia, drżenie i wzrost napięcia mięśniowego, rozszerzenie źrenic, zaburzenia koncentracji, zaburzenia koordynacji ruchowej, wystąpienie prymitywnych automatyzmów, drgawki, objawy ogniskowe, senność, śpiączka, podwójne widzenie, zaburzenia oddechu, zaburzenia krążenia.
Postępowanie doraźne:
U chorego przytomnego:
— w zależności od stopnia hipoglikemii — doustnie podać 10–20 g glukozy (tabletki zawierające glukozę, żele) lub napoju słodzonego;
— 10–20 g glukozy powoduje wzrost glikemii po około 10–20 minutach. Aby uniknąć wystąpienia ponownego incydentu hipoglikemii, należy spożyć węglowodany złożone, a pomiar glikemii powtórzyć po 60 minutach;
— monitorować glikemię;
— rozważyć podanie glukagonu podskórnie lub domięśniowo, przeszkolić osoby bliskie pacjentowi w zakresie podawania glukagonu.
U chorego nieprzytomnego lub u osoby mającej zaburzenia świadomości i niemogącej połykać:
— podać dożylnie 20-procentowy roztwór glukozy (0,2 g glukozy/kg mc.), a następnie wlew 10-procentowego roztworu glukozy;
— w sytuacji trudności z dostępem do żył — podać domięśniowo lub podskórnie 1 mg glukagonu (0,5 mg u dzieci < 6. rż.);
— po odzyskaniu przytomności — podać doustnie węglowodany, do chwili całkowitego ustąpienia ryzyka nawrotu incydentu hipoglikemii; — u chorych na cukrzycę typu 2 leczonych insuliną i pochodnymi sulfonylomocznika mogą wystąpić przedłużające się epizody hipoglikemii, które czasami wymagają długotrwałego wlewu roztworu glukozy;
— w przypadku wystąpienia incydentu ciężkiej hipoglikemii należy rozważyć hospitalizację chorego, ze względu na stan zagrożenia życia związany z możliwością rozwoju nieodwracalnych zmian w ośrodkowym układzie nerwowym. 3. U chorych leczonych metodą intensywnej insulinoterapii, z zastosowaniem analogów insuliny lub podczas leczenia za pomocą osobistej pompy insulinowej, taktyka postępowania w hipoglikemii zwykle obejmuje tylko podanie 15 g glukozy doustnie i kontrolę glikemii po 15 minutach. Jeśli nadal utrzymuje się niska wartość glikemii, to należy powtórzyć podanie glukozy i skontrolować stężenie glukozy po kolejnych 15 minutach (reguła 15/15). 4. W przypadku pacjentów leczonych insulinami o przedłu- żonym działaniu (ludzkimi i analogami) należy uwzględniić możliwość opóźnionego nawrotu hipoglikemii po pierwotnym wyprowadzeniu chorego z tego stanu.
Na podstawie: Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę, 2016 www.dk.viamedica.pl
