Nietolerancja glukozy

Nietolerancja glukozy to nie cukrzyca, ale ostrzeżenie, które może doprowadzić do rozwoju choroby. Wiedza, jak utrzymać prawidłowy poziom cukru, poprzez zmianę stylu życia (dieta, aktywność sportowa), może pomóc w powstrzymaniu rozwoju cukrzycy.

Nietolerancja glukozy, inaczej stan przedcukrzycowy, to stan wysokiego ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2. Charakteryzuje się obniżoną zdolnością organizmu do metabolizowania glukozy, co zwykle wynika z oporności komórek na działanie insuliny – hormonu odpowiedzialnego za przetwarzanie glukozy. Z tego powodu osoby z nietolerancją glukozy mają wyższy poziom glukozy we krwi, co, jeśli nie jest monitorowane, może prowadzić do rozwoju cukrzycy typu 2.

Cukrzyca to poważna, przewlekła choroba, która może prowadzić do wielu komplikacji zdrowotnych, takich jak problemy z nerkami, wzrokiem, choroby naczyń krwionośnych czy uszkodzenie włókien nerwowych. Nieleczony stan przedcukrzycowy może przekształcić się w cukrzycę i mieć jeszcze poważniejsze konsekwencje. Dlatego lepiej jej zapobiegać, np. w porę wychwytując stan przedcukrzycowy (inaczej: nietolerancja glukozy albo nieprawidłowa glikemia).

Problem z nadmiarem cukru we krwi pojawia się wtedy, gdy po dwukrotnym badaniu na czczo (czyli co nie wcześniej niż 8 godzin po ostatnim posiłku) poziom cukru wynosi 100–125 mg%. Maksymalna wartość prawidłowego stężenia cukru we krwi to 100 mg%. Jeśli badanie wykaże podwyższony poziom glukozy, należy zrobić tzw. test tolerancji glukozy. Najpierw pobiera się na czczo krew i oznacza poziom cukru, a następnie w ciągu 5 minut wypija się roztwór 75 g glukozy rozpuszczonej w ok. 300 ml wody. Jeżeli po 2 godzinach stężenie glukozy będzie zbyt wysokie, czyli na poziomie 140–190 mg%, to znak, że organizm nie radzi sobie z metabolizmem cukru.

Często pierwsze objawy nietolerancji glukozy mogą zostać przeoczone lub zbagatelizowane. Dlatego warto wykonać badanie poziomu cukru we krwi co roku, a po czterdziestym roku życia – w każdej nadarzającej się okazji. Służy do tego glukometr.

Typowe oznaki nietolerancji glukozy:

• ciemniejsza skóra w określonych miejscach na ciele – takich jak pachy, kark, kolana, łokcie (rogowacenie ciemne),
• wzmożone pragnienie,
• wzmożony apetyt,
• zwiększona ilość oddawanego moczu,
• senność,
• zmęczenie,
• zaburzenia wzroku.

Odpowiednia dieta to najskuteczniejsze leczenie nietolerancji glukozy. Zwiększenie spożycia błonnika, szczególnie z pełnoziarnistych produktów zbożowych, warzyw, owoców, orzechów i nasion, ma kluczowe znaczenie w kontrolowaniu poziomu glukozy we krwi, ponieważ pomaga spowolnić wchłanianie glukozy. Wskazane jest, aby 55% energii pochodziło z węglowodanów, 25–30% z tłuszczów, a 15–20% z białek.

Błędnie nazywa się to dietą cukrzycową. To tylko normalna, zdrowa i racjonalna dieta, którą powinni stosować wszyscy. Niestety w naszej kuchni proporcje często są nie zachowywane, a sposób przygotowywania posiłków bywa niewłaściwy.

Warto również pamiętać, że regularna aktywność fizyczna jest jednym z najlepszych sposobów na poprawienie wrażliwości na insulinę. Należy starać się wykonywać co najmniej 150 minut umiarkowanej aktywności fizycznej tygodniowo, np. spacerów, pływania czy jazdy na rowerze. Odpowiednia aktywność wspiera metabolizm i pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu cukru.

Poniżej kilka zasad, szczegóły można znaleźć w internecie i książkach dietetycznych:

• Zaleca się 3 posiłki główne i 2 dodatkowe (drugie śniadanie, podwieczorek).
• Należy wybierać węglowodany złożone jak produkty pełnoziarniste, kasze, warzywa, które je się al dente. Organizm dłużej rozkłada zawarte w nich węglowodany, przez co łatwiej utrzymuje prawidłowy poziom glukozy.
• Cukry proste, takie jak cukier, słodycze, bardzo słodkie owoce, miód, należy ograniczyć do minimum lub zrezygnować z nich całkowicie (wysoki indeks glikemiczny).
• Unikamy smażenia, ponieważ tłuszcze nasycone zaburzają pracę trzustki, która produkuje insulinę. Zamiast tego proponuje się pieczenie, grillowanie, gotowanie na parze oraz duszenie z małą ilością tłuszczu. Stosowanie niskokalorycznych zamienników (np. śmietany na jogurt) oraz ograniczenie soli i tłuszczów pochodzenia zwierzęcego.
• Wybieramy owoce i warzywa, które mają mniej cukrów, takie jak brokuły, cykoria, rzodkiewka, szczypiorek, szparagi, ogórki, pomidory. Zamiast bananów, winogron, owoców suszonych, jedz grejpfruty, jagody lub jabłka. Poleca się picie świeżo wyciskanych soków, rozcieńczonych wodą.

Dodatkowo, warto dbać o redukcję stresu, który może prowadzić do wzrostu poziomu glukozy we krwi. Techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, joga czy głębokie oddychanie, są bardzo pomocne. Odpowiednia kontrola stresu jest ważną częścią strategii zarządzania zdrowiem, zwłaszcza dla osób z nietolerancją glukozy.

Regularne monitorowanie poziomu cukru we krwi, szczególnie u osób powyżej 40. roku życia, osób z nadwagą, otyłością, z rodzinną historią cukrzycy oraz u osób z nadciśnieniem, jest kluczowe dla wczesnego wykrycia ewentualnych problemów.