Stopa Charcota
Neuroosteoartropatia Charcota (artropatia neurogenna, stopa Charcota) to bezbolesne zmiany zwyrodnieniowe stawów, które rozwijają się w wyniku zaburzeń czucia dotyku, propriocepcji oraz kontroli mięśni szkieletowych przez nerwy ruchowe. Najczęściej stanowi późne powikłanie cukrzycy oraz polineuropatii cukrzycowej, ale może także być wynikiem innych chorób, takich jak:
– kiła trzeciorzędowa
– trąd
– jamistość rdzenia
– niedokrwistość Addisona-Biermera
– stwardnienie rozsiane
Artropatia neurogenna dotyczy głównie jednostronnie:
– stawów stępowo-śródstopnych
– stawów śródstopia
– stawów śródstopno-paliczkowych
W wyniku choroby dochodzi do postępującego niszczenia chrząstek stawowych oraz nasad kości, co prowadzi do przemieszczeń powierzchni stawowych i tworzenia zwapnień w okołostawowych tkankach miękkich. W rezultacie dochodzi do uszkodzeń ścięgien i deformacji stopy. Zmiany mogą występować w przebiegu istniejącej polineuropatii, co oznacza, że mogą występować z bólem lub bez niego.
Objawy:
– deficyt czucia (dotyk, temperatura, ból, wibracja)
– brak odruchów ścięgnistych (Achilles, mięśnie piszczelowe przednie, mięsień czworogłowy uda)
– wysklepienie łuku stóp
– modzele stóp
– zniekształcenie stawów (np. palce młoteczkowe)
– opadająca stopa
– miejscowe infekcje, owrzodzenia, zapalenia kości
Diagnoza i przebieg
Chorobę można podzielić na trzy okresy:
- Destrukcja stawów – Powstają zmiany zwyrodnieniowe, nadwichnięcia, uszkodzenia chrząstki stawowej oraz jej pojawienie się w jamie stawowej. Charakterystyczne są jednostronny obrzęk, zaczerwienienie oraz wzrost temperatury stopy. Biopsja torebki stawowej ujawnia pogrubione, zwłóknione włókna wraz z fragmentami kości.
- Resorpcja – Wchłanianie zwrotne drobnych fragmentów kostnych oraz zlewaniem się większych odłamów kostnych.
- Rekonstrukcja – Proces zagojenia z wytworzeniem nowego, choć nieprawidłowego stawu.
Leczenie
Leczenie zależy od stanu pacjenta i dzieli się na terapie w stanie ostrym oraz przewlekłym:
Stan ostry:
– całodobowe odciążenie stopy
– stosowanie bisfosfonianów, witaminy D, preparatów wapnia
Obecnie brakuje pełnych badań, które wskazywałyby na długoterminową efektywność leczenia farmakologicznego.
Stan przewlekły:
– edukacja w zakresie higieny stóp
– dobór odpowiedniego obuwia ortopedycznego z wkładkami
– zabiegi ortopedyczne, takie jak artrodeza w celu korekcji deformacji
W leczeniu neuroosteoartropatii Charcota istotne jest zaangażowanie wielodyscyplinarnego zespołu specjalistów, w tym diabetologa, ortopedy, fizjoterapeuty oraz dietetyka. Terapia powinna uwzględniać zarówno leczenie farmakologiczne, jak i rehabilitację, a także wsparcie psychologiczne, szczególnie w przypadkach, gdzie deformacja stóp prowadzi do ograniczenia mobilności pacjenta.
